Nhắc đến “chó mặt xệ, mặt nhăn” là nhiều người lập tức nghĩ tới những gương mặt buồn cười, môi trề, nếp nhăn sâu và tiếng thở khò khè nghe rất… buồn cười 😂. Từ những bé Pug nhỏ nhắn, Bull Pháp tai dơi cho tới Bulldog Anh, một số dòng Bull/Bully mặt xệ… tất cả đều có một điểm chung: cực kỳ dễ thương, cực kỳ hiền, nhưng cũng cực kỳ “khó chiều” nếu bạn chưa hiểu rõ cơ địa của chúng.
Nếu đang tìm cách nuôi chó mặt xệ hoặc vừa đón một bé chó mặt xệ con về nhà, bạn sẽ nhanh chóng nhận ra: chỉ cho ăn no là chưa đủ. Phải biết giữ mát, phải chú ý tiếng thở, phải chăm nếp nhăn, mắt, mũi… thì bé mới khỏe lâu dài. 🐶💗
Bài viết này sẽ giúp bạn đi từ tổng quan tới chi tiết: môi trường sống, chế độ ăn uống, cách chăm nếp nhăn – mắt – mũi, cách chăm chó con mặt xệ, khi nào cần đưa đi thú y… Ở mỗi phần, bạn có thể linh hoạt áp dụng cho Pug, Bull Pháp, Bulldog Anh hay các dòng mặt xệ khác, và nếu cần, có thể đọc thêm các bài chuyên sâu theo từng giống.
Nhóm chó mặt xệ, mặt nhăn: dễ thương nhưng “khó chiều” hơn bạn nghĩ 🐾
Những giống tiêu biểu trong nhóm mặt xệ
Khi người Việt gõ “chó mặt xệ” hay “chó mặt nhăn”, đa phần đang nói tới vài nhóm chính:
Chó Pug mặt xệ: size nhỏ, chiều cao vừa phải, thân tròn, mặt nhiều nếp, rất hợp sống trong căn hộ.
Chó Bull Pháp (French Bulldog): mặt nhăn, mũi tẹt, tai dựng hình tam giác (tai dơi), thân cơ bắp, tính cách “lầy lội” nhưng rất giàu tình cảm.
Chó Bulldog Anh: “gấu lùn” mặt nhăn sâu, môi trề, thân nặng ký, đi như “đi quyền” rất chậm rãi.
Một số dòng Bull/Bully mặt xệ: American Bully mặt nhăn, một số dòng Bull lai, Bully lai có nếp nhăn quanh mũi, trán.
Dù ngoại hình khác nhau, các giống này đều chia sẻ một nhóm vấn đề chung:
Đường thở ngắn, dễ khó thở, dễ sốc nhiệt.
Nếp nhăn sâu, dễ ẩm và bẩn.
Mắt lộ, dễ tổn thương.
Rất dễ tăng cân nếu chủ chiều.
Đó là lý do “cách nuôi chó mặt xệ” luôn phải bắt đầu từ việc hiểu… cơ địa của chúng.
Vì sao chó mặt xệ cần chế độ chăm sóc riêng?
Những điểm bạn cần ghi nhớ ngay từ đầu:
🫁 Mặt ngắn – mũi tẹt: đường hô hấp trên bị “nén” lại, việc tản nhiệt qua hơi thở kém hơn các giống mũi dài → bé cực kỳ nhạy với nóng, vận động nặng, không khí bí.
😓 Nếp nhăn sâu: nơi tích tụ mồ hôi, nước dãi, bụi bẩn, thức ăn… nếu không vệ sinh đúng sẽ dẫn đến viêm da, nấm, mùi hôi khó chịu.
👀 Mắt lộ: chỉ cần chạy chơi mạnh, va quệt vào cành cây hay vật sắc là có thể trầy xước, loét giác mạc.
🍖 Ham ăn – lười vận động: phần lớn chó mặt xệ rất mê ăn, lại không phải kiểu “workout dog” như Border Collie, Malinois… nên rất dễ trở thành “chó mặt xệ mập”, “chó mặt nhăn to” đúng nghĩa.
Vậy nuôi chó mặt xệ thế nào để vừa dễ thương, vừa khỏe mạnh, không bị “khò khè, hôi hám”? Bắt đầu từ môi trường sống.
Môi trường sống lý tưởng cho chó mặt xệ: mát, thoáng, tránh quá sức 🌤️
Nhiệt độ và không gian: nóng là kẻ thù số 1
Khác với nhiều giống chó mũi dài, chó mặt xệ tản nhiệt kém hơn hẳn. Vào những ngày nóng, bạn sẽ nghe tiếng thở to, gấp, lưỡi thè ra liên tục. Nếu không kiểm soát, bé có thể sốc nhiệt rất nhanh.
Một vài nguyên tắc đơn giản:
🌡️ Giữ nhiệt độ trong nhà mát và ổn định:
Tránh để bé nằm dưới nắng trực tiếp, đặc biệt là sân gạch, sân thượng.
Nếu có điều hòa/quạt, nên cho bé nằm ở khu vực mát nhưng tránh gió thổi thẳng vào mặt.
🏠 Không gian sống:
Pug, Bull Pháp có thể sống rất ổn trong căn hộ, miễn là có góc nghỉ riêng, mát và sạch.
Bulldog Anh, Bully to nên có không gian rộng hơn một chút, có chỗ xoay trở, nằm duỗi người thoải mái.
🚫 Không nhốt lâu trong chuồng bí:
Chuồng nhỏ, kín, không có gió, dưới mái tôn nóng là combo rất nguy hiểm cho nhóm mặt xệ.
Chuồng chỉ nên dùng làm “góc riêng”, nơi bé cảm thấy an toàn, chứ không phải chỗ giam giữ.
Vận động: đủ để không mập, nhưng không được quá sức
Chó mặt xệ cần vận động mỗi ngày, nhưng theo kiểu “đi dạo vui vẻ” chứ không phải chạy marathon.
⏱️ Gợi ý thời lượng:
Pug/Bull Pháp: 20–30 phút/ngày, chia thành 2 lần sáng – chiều mát.
Bulldog Anh/Bully to: 30–40 phút đi bộ nhẹ, không kéo dài liên tục dưới trời nóng.
🌞 Thời điểm:
Hạn chế tối đa việc dẫn đi dạo giữa trưa, nền đường nóng có thể làm bỏng đệm chân và bé dễ sốc nhiệt.
👂 Cách quan sát:
Nếu đang đi dạo mà bé thở rất to, thè lưỡi dài, nằm bệt không muốn đi tiếp → dừng lại, đưa vào chỗ mát, cho nghỉ ngay.
Đừng cố “bắt tập cho quen”, với nhóm này càng cố càng dễ đuối sức.
Môi trường tinh thần: chó mặt xệ rất quấn người
Hầu hết các giống mặt xệ đều thuộc dạng “chó hiền, bám chủ”:
Rất thích nằm cạnh bạn khi làm việc, xem phim, ngủ trưa.
Nếu bị bỏ một mình quá lâu, nhiều bé sẽ buồn, stress, có thể phá đồ, sủa hoặc ăn uống thất thường.
Đó cũng là một phần “cách nuôi dạy chó mặt xệ”: coi chúng như một thành viên trong nhà, được tương tác, được nói chuyện, được chú ý mỗi ngày 🥰.
Dinh dưỡng & cân nặng: “bụ bẫm” khác với “béo bệnh” 🍗
Tại sao chó mặt xệ rất dễ béo phì?
Có 3 lý do chính:
Cơ địa: khung xương rộng, ngực nở, chân tương đối ngắn, nên chỉ cần tăng vài ký là nhìn đã “tròn như cục giò”.
Tính cách: đa số bé rất ham ăn, biết “diễn” đôi mắt buồn + mặt nhăn để xin đồ ăn vặt. 😅
Thói quen của chủ: thương quá nên hay cho ăn thêm cơm, xương, đồ ăn thừa, snack mặn…
Hậu quả nếu không kiểm soát:
Béo phì → càng khó thở, đặc biệt là khi trời nóng.
Tăng áp lực lên khớp, cột sống.
Tăng nguy cơ bệnh tim, gan, tụy.
Khẩu phần cơ bản theo cân nặng và mức vận động
Không có một con số cố định cho mọi bé, nhưng có thể dùng vài nguyên tắc:
Với chó trưởng thành:
Tổng lượng thức ăn/ngày khoảng 2–3% trọng lượng cơ thể (tùy giống và vận động).
Chó mặt xệ ít vận động thì nên giữ ở khoảng 2–2,5%.
Chia ra 2 bữa/ngày, khung giờ cố định (ví dụ: sáng 7h, tối 18–19h).
Quan sát phân, da lông, mức năng lượng để điều chỉnh:
Phân quá nát → có thể đang ăn nhiều tinh bột, ít đạm, hoặc thức ăn không hợp.
Da dễ gàu, rụng lông nhiều → cần xem lại chất béo và vitamin trong khẩu phần.
Nhóm thức ăn nên ưu tiên
🥩 Đạm tốt: thịt gà bỏ da, thịt heo nạc, thịt bò, cá ít xương (nấu chín, không nêm mặn).
🥔 Tinh bột “ổn”: khoai lang, cháo yến mạch, ít cơm (không nên để cơm là nguồn chính).
🥕 Rau củ: bí đỏ, cà rốt, bông cải… hấp hoặc ninh mềm, cắt nhỏ trộn vào khẩu phần.
🐾 Hạt khô chất lượng: chọn loại phù hợp giống, tuổi, cân nặng; có thể trộn thêm topping tươi.
Nhóm thức ăn nên tránh / hạn chế
Xương ống lớn, xương nấu chín sắc → dễ gãy, hóc, hỏng răng, thủng ruột.
Đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ, da gà, mỡ heo… → tăng nguy cơ béo phì, viêm tụy.
Đồ ngọt, bánh kẹo, sữa có đường.
Thức ăn thừa của người: quá mặn, nhiều gia vị, hành tỏi, ớt…
Nếu bạn nuôi Pug mặt xệ, có thể tham khảo thêm một bài chuyên sâu về “chó Pug ăn gì, kiêng gì” để xây thực đơn chi tiết hơn cho giống này. Với Bull Pháp, Bulldog Anh, nguyên tắc vẫn giống, chỉ khác ở lượng và mức vận động.
Cách kiểm soát cân nặng: nhìn và sờ mỗi tuần
Một mẹo nhỏ dễ áp dụng:
Sờ vùng xương sườn:
Ấn nhẹ tay, nếu cảm nhận được từng xương nhưng không quá lộ → ổn.
Nếu phải ấn rất mạnh mới thấy xương → bé có nguy cơ dư cân.
Nếu xương hiện rõ dưới da → bé đang quá gầy.
Nhìn từ trên xuống:
Thắt lưng sau xương sườn nên hơi thon.
Nếu nhìn như một “khối tròn” không có eo, đó là dấu hiệu béo.
Nếu chó mặt xệ mập quá nhanh:
Giảm khoảng 10–15% khẩu phần ăn (từ từ, không cắt đột ngột).
Tăng thêm 5–10 phút vận động nhẹ mỗi ngày.
Giảm snack, chỉ dùng khi thật sự cần thưởng lúc huấn luyện.
Chăm nếp nhăn, mắt, mũi: nơi đáng yêu cũng là nơi dễ bệnh 😅
Nếp nhăn: giữ sạch nhưng không ẩm
Đây là phần nhiều người mới nuôi chó mặt xệ hay… quên nhất. Trong nếp nhăn là nơi dễ đọng mồ hôi, nước dãi, thức ăn thừa. Nếu bỏ qua, vùng da này sẽ:
Đỏ, rát, ẩm ướt.
Có mùi hôi khó chịu.
Thậm chí loét, chảy dịch.
Cách chăm cơ bản:
2–3 ngày/lần (hoặc mỗi ngày nếu thời tiết nóng ẩm, bé đổ mồ hôi nhiều):
Dùng khăn mềm hoặc bông gạc sạch, hơi ẩm, nhẹ nhàng lau bên trong rãnh nhăn.
Sau đó dùng khăn khô lau lại để nếp nhăn không bị ẩm lâu.
Khi tắm:
Chú ý làm sạch xà phòng trong các rãnh nhăn, sấy khô kỹ.
Nếu thấy: nếp nhăn đỏ, bé hay cọ mặt, mùi nặng, có dịch vàng → nên đưa đi bác sĩ thú y sớm, tránh tự bôi thuốc linh tinh.
Mắt: lộ, to, dễ tổn thương
Vì mắt khá lộ nên các bé Bull Pháp, Pug, Bulldog… dễ bị: trầy giác mạc, khô mắt, viêm kết mạc.
Mỗi ngày:
Dùng gạc mềm lau nhẹ gèn mắt, tránh dùng khăn thô ráp.
Có thể hỏi bác sĩ thú y về việc dùng nước muối sinh lý phù hợp cho mắt chó.
Tránh để bé chơi ở nơi quá nhiều bụi, cát, hoặc chạy xuyên bụi rậm, cành cây nhọn.
Nếu thấy:
Mắt đỏ, nhiều gèn vàng, bé nheo mắt, dụi mắt, sợ ánh sáng… → có thể là dấu hiệu loét giác mạc hoặc viêm nặng, cần đi khám ngay.
Mũi & hô hấp: lắng nghe tiếng thở mỗi ngày
Chó mặt xệ thở khò khè nhẹ khi ngủ là bình thường. Nhưng có những dấu hiệu đáng lo:
Thở rất to, gấp, kéo dài dù chỉ mới vận động nhẹ.
Phải há miệng, thè lưỡi, cổ vươn dài ra để thở.
Lưỡi hoặc nướu chuyển sang màu tím tái.
Ho khan, chảy nước mũi, hắt hơi liên tục.
Trong những trường hợp này:
Ngừng ngay mọi vận động, đưa bé vào chỗ mát, cho uống ít nước mát (không đá lạnh trực tiếp).
Nếu vài phút không cải thiện, hoặc bé có dấu hiệu kiệt sức → đưa đi thú y càng sớm càng tốt.
Chăm sóc chó con mặt xệ: ăn – ngủ – tiêm – tẩy giun 🍼
Giai đoạn 2–3 tháng: nhạy cảm và dễ stress
Chó mặt xệ con 2–3 tháng tuổi thường vừa tách mẹ, chuyển sang nhà mới, rất dễ:
Sụt cân do stress.
Bị tiêu chảy nếu thay đổi thức ăn đột ngột.
Nhiễm bệnh nếu chưa được tiêm phòng đầy đủ.
Một vài nguyên tắc cơ bản:
🛏️ Cho bé chỗ ngủ riêng, ấm, sạch, không quá kín, không gió lùa.
🚿 1–2 tuần đầu về nhà nên hạn chế tắm nước, chỉ lau người bằng khăn ấm nếu bẩn, tránh để bé nhiễm lạnh.
🧸 Hạn chế người lạ bế bồng quá nhiều trong những ngày đầu, để bé làm quen từ từ.
Lịch ăn cho chó con mặt xệ
2–3 tháng tuổi:
3–4 bữa nhỏ/ngày.
Thức ăn: hạt ngâm mềm, cháo thịt xay, pate chất lượng.
4–6 tháng:
3 bữa/ngày.
Bắt đầu cho tập ăn hạt khô, thêm thịt, rau củ mềm.
Luôn có nước sạch bên cạnh, thay nước 2–3 lần/ngày.
Lưu ý:
Không đổi loại thức ăn đột ngột. Nếu cần đổi, hãy giảm dần thức ăn cũ, tăng dần thức ăn mới trong 5–7 ngày.
Quan sát phân: nếu lỏng kéo dài, có máu, có dịch nhầy → đưa đi thú y.
Tiêm phòng & tẩy giun cho chó con mặt xệ
Với chó con, đặc biệt là nhóm mặt xệ vốn đã “yếu thế” về hô hấp, việc tiêm phòng và tẩy giun đúng lịch càng quan trọng:
Thường bắt đầu tiêm từ khoảng 6–8 tuần tuổi, sau khi bé đã khỏe, ăn uống tốt.
Tẩy giun định kỳ theo cân nặng, thường xuyên hơn trong năm đầu đời.
Giữ sổ tiêm cẩn thận, chụp lại để lưu trong điện thoại.
Chó mặt xệ con nếu mắc Parvo, Care… thường rất nguy hiểm, nên đừng chờ tới khi bệnh nặng mới đưa đi.
Chăm nếp nhăn & mắt cho chó con mặt xệ
Giai đoạn còn nhỏ, nếp nhăn chưa sâu như chó trưởng thành nhưng vẫn nên:
Lau nhẹ 2–3 ngày/lần, tránh mạnh tay.
Lau gèn mắt mỗi sáng/tối bằng gạc mềm.
Tuyệt đối tránh các loại hóa chất, nước hoa, sản phẩm vệ sinh có mùi mạnh gần vùng mặt.
Khi nào cần đưa chó mặt xệ đi thú y ngay? 🚑
Dù bạn đã thực hiện đúng “cách nuôi chó mặt xệ” ở nhà, vẫn có lúc bé cần trợ giúp chuyên môn. Một số dấu hiệu không nên chần chờ:
Hô hấp & nhiệt độ
Thở gấp, thở rít, lưỡi tím.
Thở khó ngay cả khi chỉ nằm yên.
Sốt, người nóng, mũi khô, bé lừ đừ.
Mắt, da, nếp nhăn
Mắt đỏ, đục, chảy mủ, bé liên tục dụi mắt.
Nếp nhăn ướt, có mùi hôi, đỏ, loét, chảy dịch.
Da nổi mẩn, rụng lông từng mảng, ngứa dữ dội.
Tiêu hóa & hành vi
Nôn, tiêu chảy nhiều lần trong ngày, đặc biệt nếu phân có máu.
Bỏ ăn hoàn toàn trên 24 giờ.
Đột nhiên trốn góc, run rẩy, không phản ứng khi gọi.
Với nhóm mặt xệ, can thiệp sớm thường giúp giảm rất nhiều rủi ro và chi phí về sau.
Nuôi dạy chó mặt xệ: hiền nhưng không phải “cục bông vô tri” 🧠
Tính cách chung
Pug: vui vẻ, hài hước, rất bám người, thích chơi với trẻ con.
Bull Pháp: hơi bướng bỉnh, “lầy”, nhưng cực kỳ tình cảm với gia đình.
Bulldog Anh: điềm tĩnh, chậm rãi, đôi khi trông như… đang suy tư về cuộc đời.
Nhìn chung, đây là nhóm chó hiền, ít hung hăng với người, nhưng nếu bị bỏ mặc lâu ngày cũng có thể stress, phá phách.
Nguyên tắc nuôi dạy & huấn luyện cơ bản
Dùng thưởng (treat, lời khen, vuốt ve) thay vì quát mắng, đánh đập.
Bắt đầu từ những lệnh đơn giản: gọi tên, “lại đây”, “ngồi”, “chờ”.
Mỗi buổi tập chỉ 5–10 phút, lặp lại nhiều lần trong ngày, tránh để bé mệt, khó thở.
Kết hợp huấn luyện với giờ ăn, giờ đi dạo để tạo thói quen.
Nếu bạn nuôi Pug, có thể tham khảo thêm một bài chuyên về “huấn luyện chó Pug” để có lộ trình rõ ràng hơn. Còn với Bull Pháp, Bulldog, nguyên tắc vẫn là: ngắn – vui – đều – có thưởng.
Tổng kết: nuôi chó mặt xệ không khó, nếu bạn hiểu “cơ địa” của chúng ❤️
Tóm lại, cách nuôi và chăm sóc chó mặt xệ, mặt nhăn xoay quanh 4 điểm chính:
🌤️ Môi trường mát và thoáng: tránh nóng, tránh vận động quá sức, đặc biệt trong những ngày oi bức.
🍗 Ăn uống khoa học, kiểm soát cân nặng: đủ chất nhưng không “nhồi”, theo dõi cân, vòng eo, phân và mức năng lượng.
🧼 Chăm nếp nhăn – mắt – mũi: lau nếp nhăn đều đặn, bảo vệ mắt lộ, lắng nghe tiếng thở mỗi ngày.
🧠 Nuôi dạy bằng tình cảm và thói quen tốt: gần gũi, trò chuyện, huấn luyện nhẹ nhàng, xây giờ giấc sinh hoạt rõ ràng.
Khi bạn hiểu rằng “chó mặt xệ” không chỉ là một gương mặt buồn cười trên mạng mà là một cơ địa đặc biệt cần được chăm riêng, mọi việc sẽ dễ thở hơn rất nhiều – đúng theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng 😉.
Và rồi, mỗi tối nhìn bé nằm khò khè bên cạnh, nếp nhăn nhẹ nhàng phập phồng theo nhịp thở, bạn sẽ hiểu: chút công sức chăm sóc mỗi ngày hoàn toàn xứng đáng với tình yêu mà một em chó mặt nhăn dành cho cả gia đình. 🐶💞
